Probiotica
Diepgang.
Probiotica
De goede, vriendelijke bacteriën
Een volwassene draagt zo’n 1-1,5 kilo bacteriën en andere microorganismen met zich mee in de darmen; de ‘darmflora’. Dit is misschien even schrikken, want bacteriën worden meestal geassocieerd met infectie en ziekte. Er zijn echter ook veel ‘vriendelijke’ bacteriën, die we juist nodig hebben omdat zij positief bijdragen aan de gezondheid. De samenstelling van de darmflora en de verhouding tussen goede en slechte bacteriën verschilt van persoon tot persoon en wordt mede beïnvloed door voeding, leefstijl, medicatie en stress. Probiotica zijn voedingssupplementen met goede bacteriën. Vanuit de wetenschap is er veel belangstelling voor probiotica. Vooral omdat er dankzij nieuwe onderzoeksmethoden steeds beter inzicht is in de invloed van de darmflora. En die invloed is groot. Van spijsvertering en gewicht tot immuunsysteem en hersenen.
De ontwikkeling van de darmflora
Vóór de geboorte zijn de darmen steriel. Pas tijdens en na de bevalling komt een kind voor het eerst in aanraking met bacteriën. Bij een vaginale bevalling is de flora van de moeder de basis waarop de darmflora van een kind zich ontwikkelt. Het is gebleken dat er meer schadelijke bacteriën1 aanwezig zijn bij kinderen die via een keizersnede worden geboren, waardoor zich een andere darmflora ontwikkelt. Deze afwijkende ontwikkeling wordt in verband gebracht met een hogere kans op het ontstaan van gezondheidsproblemen zoals allergie2-5, astma6-9, coeliakie10, diabetes type I11,12, luchtweginfecties13,14 en overgewicht15,16. Ook voeding beïnvloedt de ontwikkeling van de darmflora. Als een kind flesvoeding krijgt, bevat de darmflora minder goede bacteriën dan bij borstvoeding. Om ervoor te zorgen dat de goede bacteriën in de aanlegfase de overhand kunnen krijgen, kan de flesvoeding al tijdens de eerste maanden gemengd worden met probiotica. Dit legt een goede basis voor het latere leven.
“Toediening van L. rhamnosus GG LGG® , B. lactis Bb-12® en L. acidophilus LA-5® aan moeders, 4 weken voor tot 3 maanden na de bevalling, liet een lagere kans op het optreden van eczeem bij het kind zien.” CK Dotterud, O Storro, R Johnsen, and T Oien. Probiotics in pregnant women to prevent allergic disease: a randomized, double-blind trial. Br J Dermatol, September 1, 2010; 163(3): 616-23
De darmen in topconditie
Probiotica kunnen voor iedereen, van jong tot oud, een zinvolle aanvulling op de voeding zijn voor een juiste balans in de darmflora. Die balans is belangrijk omdat de darmflora op zoveel verschillende gebieden de gezondheid beïnvloedt.
Probiotica voor het immuunsysteem
Het immuunsysteem beschermt ons lichaam tegen ziekteverwekkers zoals virussen en allergenen. Het systeem zit goed in elkaar. De huid en de slijmvliezen vormen de eerste barrière en proberen ongewenste stoffen zoveel mogelijk buiten het lichaam te houden, bijvoorbeeld door niezen. Mocht een ongewenste stof toch het lichaam binnendringen dan probeert het immuunsysteem de indringer aan te pakken met een ontsteking. Dat gebeurt bijvoorbeeld bij het binnendringen van het griepvirus in het lichaam, waarbij het immuunsysteem onder andere met koorts reageert om de indringer onschadelijk te maken. De huid en de slijmvliezen zorgen binnen het immuunsysteem voor verdediging en ook voor herkenning.
Het darmslijmvlies speelt hierbij een centrale rol. Als dit slijmvlies optimaal werkt, dan herkent het immuunsysteem de stoffen waarmee het eerder in aanraking is geweest. Het reageert dan niet op ‘lichaamseigen’ stoffen. Maar als het darmslijmvlies beschadigd raakt, kunnen schadelijke stoffen binnendringen en kunnen er onnodige ontstekingen en schade ontstaan. Een gezonde darmflora draagt bij aan een goede conditie van het darmslijmvlies. En het werkt ook andersom. Het darmslijmvlies is een voedingsbodem voor de darmflora. De positieve invloed van goede bacteriën op het immuunsysteem blijkt uit talrijke onderzoeken. Zoals bijvoorbeeld onderzoek waarbij toediening van probiotica met de bacteriestammen L. rhamnosus GG, LGG® en B. lactis Bb-12® leidde tot een toename van de vorming van antistoffen tegen ongewenste organismen17. Dezelfde bacteriestammen bleken in onderzoek te beschermen tegen luchtweginfecties18. Toediening van alleen L. rhamnosus GG, LGG® bleek in ander onderzoek de kans op maagdarminfecties en luchtweginfecties te verminderen19.
Probiotica bij allergie en eczeem
Veel mensen kampen met allergie en eczeem, vaak al op jonge leeftijd. Er blijkt veel verschil te zijn tussen de darmflora van gezonde mensen en die met allergische klachten of eczeem. Zo is er onderzoek gedaan waarbij zowel gekeken is naar preventie als naar behandeling van de allergische klachten. Toediening van de bacteriestam L. rhamnosus GG, LGG® aan pasgeborenen leidde tot een lagere kans op het optreden van eczeem op de leeftijd van 220 en 4 jaar21. Toediening van een mengsel van LGG®, B. lactis Bb-12® en L. acidophilus LA-5® aan moeders 4 weken voor tot 3 maanden na de bevalling gedurende de periode van borstvoeding, liet eveneens een lagere kans op het optreden van eczeem bij het kind zien22. Ook toediening van LGG® aan zuigelingen met een voedselallergie toonde een vermindering van eczeemklachten23. Deze onderzoeken geven aan dat het zeker in families waar allergie en eczeem veel voorkomen, goed kan zijn om de voeding aan te vullen met probiotica.
Extra hulp door vetzuren
Tip
Bij ontstekingen in de huid zoals acné en eczeem en bij ontstekingen in de slijmvliezen zoals in de darm, luchtwegen, neus en bijholten, wordt aangeraden om probiotica te combineren met inname van een supplement met het vetzuur GLA. GLA, gamma-linoleenzuur uit borage-olie, ook bekend als starflower, draagt in combinatie met probiotica bij aan het optimaal functioneren van het darmslijmvlies, belangrijk voor het immuunsysteem. Denk overigens ook aan een multivitaminen/mineralencomplex voor voldoende inname van alle belangrijke voedingsstoffen en anti-oxidanten.
Bacteriën voor de stoelgang
Als de darmflora verstoord raakt, bijvoorbeeld door verkeerde voeding, probeert het lichaam de schadelijke bacteriën zo snel mogelijk kwijt te raken. Hierdoor ontstaat diarree. Op dat moment raakt het lichaam niet alleen de schadelijke bacteriën kwijt, maar ook de goede. Door extra probiotica in te nemen wordt de darmflora weer snel opgebouwd. Gebruik bij diarree niet te snel stoppende middelen. Dan blijven de schadelijke bacteriën namelijk ook langer in het lichaam aanwezig. Houdt de diarree langer dan een paar dagen aan, dan zijn stoppende middelen wel aan te raden, evenals veel drinken, om uitdroging tegen te gaan. Onderzoek toont aan dat probiotica zowel ter preventie als ter bestrijding van een infectie kan worden geadviseerd. Zo verminderde de bacteriestam B. Lactis Bb-12® de kans op een rotavirusinfectie24. Ook van het eerder genoemde L. rhamnosus GG, LGG® is een preventief effect op virale darminfecties zoals rotavirusinfecties aangetoond25.
​
Wanneer de infectie al aanwezig is, is het toedienen van probiotica eveneens zinvol. Vooral LGG® lijkt effectief in het verminderen van de duur en/of ernst van de infectie26-33, onder andere doordat de bacterie bijdraagt aan het voorkomen en bestrijden van overgroei van slechte bacteriën door de diarree en de daardoor verstoorde darmflora34.
​
Omdat bij verstopping de darmflora wordt verstoord, wordt ook daarbij gebruik gemaakt van probiotica. Gebruik van probiotica is echter niet voldoende om de verstopping te verhelpen, hiervoor dienen andere supplementen te worden ingezet. Zo kunnen vlozaadvezels (psyllium husks) de darminhoud zachter en volumineuzer maken, waardoor de darmpassage verbetert. Deze vezels vormen bovendien direct een goede voedingsbodem voor de darmflora. Verder is voldoende inname van vocht en lichaamsbeweging belangrijk. Bij chronische verstopping is er vaak sprake van een verminderde darmbeweging. Mensen die regelmatig last hebben van verstopping wordt aangeraden om een combinatie van vitamine B-6, B-12 en foliumzuur te gebruiken. Dit helpt de normale darmbeweging herstellen.
Hoe raakt de darmflora uit evenwicht?
Er zijn vele verschillende factoren die de darmflora kunnen beïnvloeden. Zo hebben suiker en ook geraffineerde koolhydraten zoals in witte pasta, witte rijst en wit brood een negatieve invloed, evenals gefrituurde en sterk bewerkte voeding, alcohol, fluor, zoetstoffen waaronder fructose, roken en stress.
Maagzuurremmers? Kies probiotica
Ook medicijnen kunnen de darmflora negatief beïnvloeden. Denk hierbij aan antibiotica (zie kader pagina 7), laxeermiddelen, maar zeker ook maagzuurremmers. In december 2015 verscheen in het blad ‘Gut’ een publicatie van onderzoekers van het Universitair Medisch Centrum Groningen en het Maastricht Universitair Medisch Centrum (bron: www.umcg.nl). Zij onderzochten 1815 personen uit Groningen en Maastricht die maagzuurremmers (protonpompremmers) gebruiken. Dit is de meest voorgeschreven groep maagzuurremmers die alleen al in Nederland 1,1 miljoen gebruikers kent. De resultaten waren duidelijk: ongeveer 20 procent van de darmflora is anders bij mensen die de maagzuurremmers gebruiken. Zo werden er onder andere bacteriën die normaal gesproken in de mond zitten, nu aangetroffen in de darmen. In deze verandering van de samenstelling van de darmflora zit volgens de onderzoekers mogelijk de verklaring hoe het gebruik van maagzuurremmers de kans op darminfecties verhoogt. Zij stelden dat als sommige ‘goede’ bacteriën bijna verdwijnen in de darm, er dan ruimte over is die ingenomen kan worden door ziekmakende bacteriën zoals Salmonella of Clostridium difficile, die worden gerekend tot de ziekenhuisbacteriën. Dit zijn gevaarlijke bacteriën bij kwetsbare patiënten. Deze conclusie lijkt een goede aanbeveling om indien men echt gebruik moet maken van maagzuurremmers, deze in elk geval te combineren met inname van probiotica.
De hygiënehypothese
De hygiënehypothese is een mogelijke verklaring voor de enorme toename van klachten zoals astma en allergieën in geïndustrialiseerde landen. Volgens de hypothese zorgt het blootstellen aan infectieziektes, parasieten, schimmels en dergelijke in de vroege kinderjaren er later voor dat er minder allergieën ontstaan. Het lichaam heeft dan al vroeg geleerd om zich te wapenen. In de afgelopen decennia is de hygiëne flink toegenomen. Door maatregelen in de voedingsindustrie zoals zuivering, sterilisatie, vaccinatie, het gebruik van antibiotica en doordat kinderen minder vaak echt buiten zijn, is de kans dat zij al jong in aanraking komen met parasieten of schimmels gering. Mogelijk ontwikkelt het immuunsysteem zich hierdoor minder goed. De hypothese wordt onderschreven door onderzoeken waaruit blijkt dat kinderen die op een boerderij opgroeien en dus veel meer contact met dieren en de natuur hebben, een beduidend lagere kans hebben op het ontwikkelen van astma en/of allergieën35,36. Ook blijkt dat deze lagere kans op volwassen leeftijd blijft bestaan, zeker als het leven zich op de boerderij blijft afspelen37-40.
Antibiotica en Probiotica
Antibiotica worden voorgeschreven bij bacteriële infecties om ziekteverwekkende bacteriën uit te schakelen. Antibiotica kunnen levensreddend zijn. Helaas zijn er ook nadelen. Indien er te vaak gebruik gemaakt wordt van antibiotica kan resistentie ontstaan; de bacteriën zijn gewend geraakt aan de antibiotica. De antibiotica zijn dan niet meer in staat de infectie te bestrijden, wat een serieus gevaar voor de gezondheid kan opleveren.
​
Antibiotica schakelen alle bacteriën uit
Een ander nadeel van het gebruik van antibiotica is dat zij alle bacteriën uitschakelen die zij tegenkomen. Slechte en goede bacteriën. Omdat juist die goede bacteriën zo hard nodig zijn voor ons immuunsysteem wordt aangeraden om al tijdens een antibiotica kuur te starten met inname van probiotica. Dit kan helpen om darmklachten die vaak optreden bij antibioticagebruik te beperken.
​
Twee uur tussen inname
Denk er wel aan dat de meeste antibiotica de bacteriën in probiotica kunnen aantasten: het wordt daarom aangeraden de probiotica gescheiden van de antibiotica in te nemen en daar minstens twee uur tussen te laten. Inname van probiotica direct ná het beëindigen van een antibiotica kuur zorgt ervoor dat de goede bacteriën in de darmflora snel weer op peil zijn.
Nieuwe ontwikkelingen
Nieuwe wetenschappelijke inzichten tonen aan dat het beschermende effect van contact met micro-organismen uit de natuur veel verder gaat dan tot nu toe werd gedacht. Onderzoeken laten verband zien tussen verminderde blootstelling aan micro-organismen en het ontstaan van diabetes, het metabool syndroom, auto-immuunziekten en zelfs psychiatrische problemen zoals depressiviteit. De verwachting is dat de komende jaren meer inzicht hierin verkregen zal worden. De onderzoeken naar en ontwikkeling van probiotica met stammen gericht op bovengenoemde gezondheidsproblemen, zullen dan ongetwijfeld toenemen.
Prikkelbare Darm Syndroom (PDS)
Het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS), ook bekend als Irritable Bowel Syndrome (IBS) of spastische dikke darm, is een veel voorkomende klacht die zich uit in langdurige buikpijn, gasvorming en een verstoorde stoelgang met diarree en/of verstopping. PDS is de meest voorkomende klacht op het gebied van het maag-darmkanaal. Volgens cijfers van de Maag Lever Darm stichting heeft 5 tot 20% van de bevolking klachten die aan de definitie van PDS voldoen. PDS komt bij vrouwen twee maal vaker voor dan bij mannen. Een exacte oorzaak van PDS is niet aan te wijzen.
Het lijkt te gaan om een combinatie van factoren waarbij een gestoorde (spastische) beweging van de darm en/of een extra gevoelige darmwand een rol spelen. Recente ontwikkelingen geven aan dat PDS een aandoening is waarbij niet alleen de darm zelf betrokken is. Er is sprake van een uitgebreide communicatie tussen de darmflora, de darm met zijn eigen zenuwstelsel, het immuunsysteem en het centrale zenuwstelsel. Al deze systemen blijken elkaar sterker te kunnen beïnvloeden dan tot nu toe bekend was. Ook andere factoren lijken van invloed te zijn zoals stress, spanningen, antibiotica gebruik, een voedingspatroon met weinig vezels of een darminfectie. Uit onderzoek blijkt dat er bij PDS sprake is van een verstoring van de darmflora. Bij de meeste personen met PDS wordt een darmflora aangetroffen die in samenstelling verschilt van de darmflora van gezonde personen41,42.
​
Hierbij wordt geen vast patroon van specifieke veranderingen gevonden, maar wel een afname van het aantal stammen en een verminderde stabiliteit van de samenstelling van de darmflora43-45.
Probiotica en PDS: klinische effectiviteit van Lactobacillus plantarum 299v™
Eén van de stammen die in de afgelopen jaren is onderzocht bij PDS is Lactobacillus plantarum 299v™ (LP299v™). Hiermee zijn meerdere studies uitgevoerd bij personen met PDS.
​
-
In de eerste studie46 kregen 20 patiënten gedurende 4 weken dagelijks dit probioticum toegediend, terwijl 20 anderen een placebo (neppil) kregen. Na deze periode was bij 95% van de proefpersonen die LP299v™ hadden gebruikt sprake van een vermindering van de klachten, terwijl dit in de groep die de placebo gebruikt slechts 15% was. Ook was er sprake van een verbetering van de stoelgang bij patiënten met PDS met verstopping.
-
In een tweede studie kregen 60 personen gedurende 4 weken dagelijks een relatief lage dosering (50 miljoen bacteriën) Lactobacillus plantarum 299v™ of een placebo. De groep die de bateriën had gebruikt, had aan het einde van dit onderzoek duidelijk minder last van gasvorming, terwijl ook de pijn was afgenomen. Ook toen een jaar na de studie nogmaals werd gekeken naar de klachten, werden er nog steeds minder symptomen gevonden in de probioticagroep ten opzichte van de placebogroep47.
-
Recent is een grotere studie uitgevoerd, waarbij 214 patiënten gedurende 4 weken dagelijks een dosering van 20 miljard bacteriën van de Lactobacillus plantarum 299v™ of een placebo gebruikten. Aan het einde van deze periode werden duidelijke positieve effecten gevonden: zo waren pijnklachten, frequentie van de ontlasting en opgeblazen gevoel significant afgenomen. Van de proefpersonen die het probioticum gekregen hadden, beoordeelde 78,1% het resultaat als goed of uitstekend: in de placebogroep was dit slechts 8,1%48.
​
Op basis van deze studies lijkt LP299v™ een veelbelovend probioticum te zijn voor mensen met PDS. Ongetwijfeld zal er verder onderzoek plaatsvinden.
Hoe kiest u... de beste probiotica
Het kan moeilijk zijn om te kiezen uit het grote aanbod probiotica producten in de winkel. Is er een verschil tussen het ene acidophilus product of het andere? Welke kwaliteitsverschillen zijn er? Hoe weet u zeker dat de bacteriën op de juiste plek in het lichaam zullen komen? Een aantal vuistregels kan u verder op weg helpen:
Kies voor een probiotica product… zonder onnodige toevoegingen
Het kan moeilijk zijn om te kiezen uit het grote aanbod probiotica producten in de winkel. Is er een verschil tussen het ene acidophilus product of het andere? Welke kwaliteitsverschillen zijn er? Hoe weet u zeker dat de bacteriën op de juiste plek in het lichaam zullen komen? Een aantal vuistregels kan u verder op weg helpen:
Kies voor een probiotica product… dat de exacte stam(men) vermeldt op het etiket
Lactobacillen en de Bifidobacteriën zijn voorbeelden van belangrijke bacteriegeslachten in het darmstelsel. De ene lactobacillus is echter de andere niet. Er zijn honderden verschillen lactobacillen, zoals de Lactobacillus acidophilus en de Lactobacillus rhamnosus. Als aan deze namen nog de stamnaam wordt toegevoegd, zoals Lactobacillus acidophilus LA-5®, dan weet u exact wat u in handen heeft.
Kies voor stammen… waarmee goed onderbouwd wetenschappelijk onderzoek is gedaan
Als de naam van de stam vermeld staat op het etiket kunt u navragen bij de leverancier of nazoeken op internet welk wetenschappelijk onderzoek er met deze stammen is gedaan. Voorbeelden van goed onderbouwde stammen zijn L. acidophilus LA-5®, B. lactis Bb-12®, S. thermophilus TH-4TM, L. rhamnosus GG LGG®, L. paracasei L. CASEI 431® en LP299vTM. Deze stammen worden beschouwd als zeer effectief; zeker wanneer zij in combinatie worden toegepast.
Kies voor een probiotica product… waarvan de bacteriën de verpakking, maag en gal kunnen overleven
U neemt een probiotica product om de hoeveelheid goede bacteriën in het lichaam op peil te krijgen. Het is dan natuurlijk wel van belang dat deze bacteriën daadwerkelijk op de plaats van bestemming aankomen, in de darmen. Dit begint al bij de verpakking. Bacteriën zijn gevoelig voor licht, vocht en warmte. Een donkere, glazen, goed afgesloten verpakking verdient daarom de voorkeur. Om maagzuur en gal te overleven zijn er probiotica producten met een bescherming, zoals het toevoegen van een speciaal koolhydraten complex. Dit complex beschermt tegen de zure invloed van maag en gal. In het minder zure deel van de spijsvertering - de darm - lost het complex op en zo worden de bacteriën op de juiste plek vrijgelaten. Zonder zo’n bescherming is het risico groot dat de bacteriën ‘onderweg’ in het spijsverteringskanaal uitgeschakeld worden. Ook zijn er maagzuurresisente stammen
Bron: Vitamin Times
Voor meer informatie over Probiotica, kunt u zich wenden tot onze medewerkers of stuur een mail naar advies@rozemarijnenthijm.nl.
Rozemarijn & Thijm verklaart dat de tekst zorgvuldig en naar beste weten is samengesteld. Rozemarijn & Thijm kan echter geenzins instaan voor de volledigheid van de tekst of eventuele fouten. Rozemarijn & Thijm aanvaard dan ook geen enkel aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen, gebasseerd op de inhoud van deze tekst(en).
De ene bacterie is de andere niet
De namen van bacteriën bestaan uit 3 niveaus: geslacht, soort en stam. Wetenschappelijk onderzoek vindt plaats op het niveau van de stam. Elke stam heeft een andere toepassing. Net zoals een auto niet beoordeeld kan worden op enkel merk en soort, kan een bacterie niet beoordeeld worden op geslacht en soort, maar vormt de uitvoering, ofwel de stam de ware identiteit. • Lexus (automerk) • Lexus CT (soort) • Lexus CT 200 hybrid (uitvoering) • Lactobacillus (geslacht) • Lactobacillus Acidophilus (soort) • Lactobaccillus Acidophilus LA-5® (stam)
Tip
